Altın Fiyatları Neye Nazaran Belirleniyor?

Son yıllarda Türk Lirası karşısında süratle bedel kazanan altın, ülkemizde olduğu üzere dünyada da son derece kıymetli bir ekonomik parametre oluşturuyor. Bazen ırmakta akan sudan bile çıkan bu parlak sarı renkli maden, tarih boyunca hem süs eşyası olarak hem de ekonomik bir meta olarak bedel görmüştür. Uygun de nasıl oluyor da altın fiyatı genel iktisada nazaran değişerek her geçen yıl farklı bir fiyata sahip oluyor?

Altın fiyatları neye nazaran belirleniyor sorusunun tek bir yanıtı yok. Zira pek çok ekonomik kıymeti olan meta üzere altının da fiyatını belirleyen pek çok farklı değişken var. Altının son yıllarda birtakım teknolojik eserlerde de kullanılan bir madene dönüşmesi nedeniyle altın fiyatını belirleyen kelam konusu değişkenler de arttı. Gelin altın fiyatları neye nazaran belirleniyor sorusu üzerinden altının tarihi seyahatine biraz daha yakından bakalım.

• Bu yazıda anlatılanların tamamı bilgilendirme maksatlıdır, yatırım tavsiyesi değildir.

Altın nedir, tarihi ve altın fiyatlarının belirlenmesi:

Temelden başlayalım: altın nedir?

Periyodik tabloda Latince ismi aurum’un kısaltması ile Au biçiminde gösterilen altın elementi, parlak sarı renge sahip bir metaldir. En derin toprağın altında bile neredeyse saf bir halde çıkan altın basitçe işlenir, sağlamdır ve epeyce hoş görünür. Ziynet eşyası imali başta olmak üzere teknoloji dahil olmak üzere pek çok farklı alanda kullanılmasının yanı sıra kendi başına bir ekonomik meta bedeli de vardır.

Altın insanlık için neden bu kadar kıymetli? Altının tarihi:

Altın bizim için neden bu kadar değerli emin olun kimse bilmiyor zira altın, günümüzden binlerce yıl evvel su birikintilerinde kolaylıkla bulunan bir maden olduğu vakitlerde da en az günümüzde olduğu kadar değerliydi. Kesin olmamakla birlikte muhtemelen birinci sefer Mısır’da akan bir ırmakta, küçük bir çocuk parlak sarı renkte koca bir altın külçesi buldu ve o günden sonra altın insanlığın en kıymet verdiği madenlerden biri haline geldi.

Milattan evvel 3100 yılına ilişkin yazıtlarda bir altının iki buçuk gümüş ederinde olduğunu görüyoruz. Ülkemizde yapılan hafriyatlarda milattan evvel 2450 – 2600 periyoduna tarihlenen ve Truva Altını olarak isimlendirilen bir hazine bulundu. Hazinenin içinde bulunan sayısız eşyanın tamamı altındandı. Gariptir, bu hazinenin içinde bulunan altınların hiçbiri para değildi. Bunun manası, altının ekonomik bedelinden çok daha fazlası olduğudur.

Fenike, Mısır, Hitit, Çin ve daha aklınıza gelen gelmeyen tüm medeniyetlerde altın hem para olarak hem de bedelli eşya üretiminde kullanılmıştır. Buluntuları incelediğimiz vakit altının tarih boyunca hükümdarlar, rabler ve soylularla muadil tutulduğunu görüyoruz. Tek ilahlı dinler öncesi devirde yapılan putlar ortasında en kıymetli görülenler altından yapılmıştır. Yani altın, onu birinci bulunduğu günden beri insanların aklını başından almış ve hem maddi hem de manevi paha görmüştür.

Altın fiyatları neye nazaran belirleniyor?

• Merkez bankası rezervleri
• ABD doları kıymeti
• Endüstriyel talep
• Tasarruf talebi
• Yatırım talebi
• Altın üretimi

Merkez bankası rezervleri:

Dünyadaki tüm merkez bankalarının rezervlerinde muhakkak ölçüde altın ve farklı ünitelerde kağıt para bulunur. Bir merkez bankasının rezervindeki altın ve kağıt para oranı, altın fiyatını tesirler. Fakat hangi kağıt para ünitesi olursa olsun dünya çapında ortak bir kıymet tabir etmediği için merkez bankası rezervlerinde asıl dikkat edilen, her vakit altın rezervi olmuştur.

Amerika Birleşik Devletleri’nin 1971 yılında altın standardını değiştirmesi ile birlikte global merkez bankaları çok daha fazla altın satın almaya başlamıştır. Bloomberg tarafından paylaşılan bilgilere nazaran 2018 yılında 656 tonluk altın alım ölçüsü, 2019 yılında 650 tona düşmüştür. Tıpkı sayılara nazaran Türkiye, 2019 yılında en çok altın satın alan ülkedir. Birebir yıl en çok altın başka ülkeler ise sırasıyla Rusya, Polonya ve Çin’dir.

ABD doları pahası:

ABD doları, altın merkezli bir para ünitesi olduğu için genel olarak dünya çapında ABD doları ve altın ortasındaki paha karşıt orantılıdır. ABD doları güçlü olduğu periyotta altın fiyatları daha düşük ve istikrarlıyken; ABD dolarının güçsüz olduğu periyotta altın fiyatları olağan periyoda nazaran çok daha yüksektir.

Altın ve ABD doları ortasındaki münasebet, pek çok ülkenin altın satın alımını direkt olarak etkilemektedir. Dolaylı olarak bu durum dünya ve lokal enflasyonu tesirler. Zira merkez bankaları için altın inançlı bir limandır. Fiyatların yükseldiği ve ABD dolarının düştüğü bir iktisatta altın fiyatları da yükselmektedir.

Endüstriyel talep:

Dünya Altın Kurulu tarafından açıklanan datalara nazaran 2019 yılında gerçekleşen altın alışverişinin yaklaşık 4400 tonu, ziynet eşyası üretimi için kullanılmıştır. Çin, Hindistan ve Amerika Birleşik Devletleri, ziynet emelli altının hacim bakımından en büyük tüketicilerdirler. Bu ülkeler tıpkı vakitte altının kullanıldığı öbür alanlarda da başı çeken tüketiciler ortasındadır.

Dünyadaki toplam altın alışverişin yaklaşık %7.5’i ise teknolojik ve tıbbi aletlerin üretiminde kullanılmaktadır. Bu açıdan baktığımız vakit altın, sanayi dünyası için de son derece değerlidir. Altına olan endüstriyel talebin artması ve azalması durumu da altın fiyatlarını tesirler. Ziynet eşyasına ve altın kullanılan teknolojik eşyalara olan talep arttıkça altının fiyatı da artmaktadır.

Tasarruf talebi:

Altının merkez bankaları için her vakit inançlı bir liman olarak görüldüğünü söylemiştik. Sadece merkez bankaları için değil, sıradan vatandaş için de altın her vakit inançlı bir liman olarak görülmektedir. Bilhassa iktisadın çalkantılı olduğu devirlerde hem büyük hem de küçük yatırımcılar tasarruf maksadıyla altın almaktadırlar.

Tahvil, pay senedi ve gayrimenkul üzere yatırım araçlarının fiili getirileri düştüğü ya da inanç vermediği vakit yatırımcılar altına yönelir. Merkez bankaları tarafından altın, devalüasyonu ve enflasyonu denetim altında tutmak için kullanılan bir riskten korunma aracı olarak kullanılabilir. Siyasi istikrarsızlık devirlerinde de altın, yatırımcıya itimat vermektedir. Bu durum elbette altın fiyatlarını etkileyecektir.

Yatırım talebi:

Altın sırf siyasi ve ekonomik istikrarsız devirlerinde değil, olağan vakitlerde da yatırımcılar tarafından tercih edilen ekonomik bir metadır. Örneğin, SPDR Gold Trust altın işiyle uğraşan şirketlerin paylarını alıp satabileceğiniz bir yatırım fonudur. Yani meta olarak altın alınıp satıldığı üzere altın üzerinden iş yapan şirketlerin de paylarına yatırım yapılabilir.

Dünya Altın Kurulu tarafından açıklanan bilgilere nazaran SPDR Gold Trust’ın elinde bin tondan fazla altın bulunuyor. 2019 yılında bu oran, 1217 ton olarak açıklanmıştır. 1217 ton demek, o yılın toplam altın talebinin %29’u demektir. Epey değerli bir ölçü.

Altın üretimi:

Altın hala üretilebilen, daha doğrusu çıkarılan bir maden olduğu için Çin, Güney Afrika, Amerika Birleşik Devletleri, Avustralya, Rusya ve Peru üzere altın madenciliği yapan ülkelerin altın fiyatları üzerindeki rolü bir epey büyüktür. 2018 yılında yapılan altın madenciliği çalışmaları sonucu 3260 ton yeni altın piyasaya kazandırılmıştır.

Yıllar içinde altın üretim ölçüsü giderek düşmüş ve 2016 yılından itibaren neredeyse sabitlenmiştir. Zira artık kolay çıkarılan altın kalmamıştır. Irmaklarda bulunan ve kayaların yüzeyinde ya da çok da derininde olmayan altınlar çoktan çıkarıldı. Altın çıkarmak için derine inildikçe üretim maliyeti artıyor ve elde edilen altından elde edilen kar azalıyor. Yakın vakitte artık çıkarılmaya kıymet altın kalmayacağını ve elimizdekilerle yetinmemiz gerektiğini düşünmek pek de yanlış olmayacaktır.

Bugün olduğu üzere tarih boyunca dünya iktisadının bel kemiğini oluşturan altın fiyatları neye nazaran belirleniyor sorusunu yanıtladık ve kısaca altın tarihinden bahsettik. Alt tarafı toprağın altından çıkan parlak bir metalin hala dünya iktisadı şekillendiriyor olması nereden baksak komik bir fikir lakin yaşanıyor işte.

Kaynak: https://www.webtekno.com/altin-fiyatlari-neye-gore-belirlenir-h122814.html