Rezervler Eridi, Enflasyon Arttı, IBAN’la Para İstiyor: İflas Eden Ülke Sri Lanka’da Son Durum

Sri Lanka, 1948 yılında Birleşik Krallık’tan bağımsızlığını kazanarak ayrılması sonrası yaşanan en büyük ekonomik krizle boğuşuyor ve halk, besin ezası, enflasyon ve elektrik kesintileri ile sokaklarda günlerdir Devlet Lideri Gotabaya Rajapaksa’ya karşı protesto şovları düzenliyor.

Sri Lanka Merkez Bankası yaptığı açıklama ile döviz varlıkları kalmadığı için (rezervler) borçlarını ödeyemeyeceğini ilan ederek çaresiz bir halde IMF’den gelecek yardımı bekliyorlar.

Döviz varlığının kalmaması demek ülke dış dünyadan ithal ettiği orta malları, hammaddeleri ve yakıtı alamaması demek oluyor. Bu sorun da enflasyona ve besin krizine çıkıyor.

Hükümetin krizi için hatalısı muhakkak: Turizm gelirlerini yok eden pandemi! Zira turizm, ülkenin en büyük döviz kaynağıydı.

Pandemiden yaklaşık bir yıl evvel terör taarruzlarının bilhassa kiliseleri gaye alması da turistlerin, pandemi öncesi ve sonrası da ülkeyi tercih etmeme nedenlerinden olmuştu. 

Uzmanlar ise turizmden farklı olarak kabahatin ya da cürümlünün iktisat idaresindeki yanlışlar olduğunu belirtiyor. 

BBC’nin haberine göre, ülke iç savaş sonrası ihracat yapmak yerine içe kapalı bir iktisat tercih edince, gelirler düştü, ithalat artınca her yıl 3 milyar dolar ticaret açığı verilmeye başlandı.

Yeniden birtakım uzmanlara nazaran bu periyotta gereksiz altyapı projelerine de çok fazla harcama yapılması borçları artırdı. Pandeminin çabucak öncesinde 2019 yılı sonunda Sri Lanka’nın döviz rezervleri 7 milyar 600 milyon dolarken, Mart 2020’de 1 milyar 930 milyona geriledi.

Sri Lanka’nın misyondaki Devlet Lideri Gotabaya Rajapaksa, 2019 yılında iktidara geldi. Rajapaksa, misyona geldiğinde birinci icraatlarından biri vergileri azaltmak oldu. Böylece hükümet rezervlerini artırmak için düşen gelirleri ile daha az döviz alabilecekti.

Hükümet, kimyasal gübre ithalatı üzere kimi yasaklamalarla döviz çıkışını engellemek istedi. Çiftçileri organik gübreye yönlendirmeye çalıştılar fakat bu da kıtlığa neden olunca gıda ithalatı ile bu açığı kapamaya çalışınca döviz sorunu büyüdü.

Tahlil arayan idare, otomotivden besine ayakkabıya kadar ithalat yasağı getirdi. İhracatın artırması için de ulusal para ünitesinin devalüe edilerek kıymetinin ‘rekabetçi’ olması gerekiyordu. Uzun müddet bu atılım için beklendi lakin geçen ay yapılan devalüasyon ile Sri Lanka Rupisi, ABD Doları karşısında yüzde 30’dan fazla paha kaybetti.

Borcun 7 milyar dolarının vadesi 2022. Ancak Sri Lanka Merkez Bankası, IMF yardımı gelene kadar ülkenin dış borçlarını ödemeyeceğini açıklaması yaptı ve akaryakıt üzere temel eserlerin satın alınabilmesi için mevcut döviz rezervlerinin korunması gerektiği belirtildi.

pbs.twimg.com

Halk, hayat pahalılığı altında ezilirken, preotestolarla öfkesinin gösteriyor. Besin masrafları son bit yılda yüzde 30 artan ülkede halk, daha az besin alabiliyor ve öğün sayılarını azaltıyor. 

Akaryakıt problemi akaryakıt istasyonlarında kuyruklara neden olurken, toplu taşımada da aksamaları bir Sri Lankalı şu formda anlatıyor: 

Daha evvel 15 dakikada otobüse binerdim. Artık durakta bir, bazen iki saat beklemek zorundayım. Üstelik bazen otobüs, akaryakıt bitince yolda kalıyor.

Şovlara mahzur olunamayınca ise Rajapaksa birtakım geri adımlar atmak zorunda kaldı. Tıpkı vakitte kardeşi olan Başbakan Mahinda Rajapaksa hariç tüm bakanları ve Merkez Bankası Lideri’ni vazifeden aldı. 

Muhalefet partilerinden yeni bir hükümet kurulması için yardımcı isterken, daveti reddedildi. Koalisyondaki partilerin milletvekillerinden 40’dan fazlası muhalefet tarafında geçti.

Ülkeye yakın vakitte Hindistan yardım elini uzatırken, 500 milyon dolarlık krediyle akaryakıt yardımı yapıldı. 

Çin de Sri Lanka’yla swap mutabakatı yaptı. 

Japonya ve Bangladeş üzere birkaç ülke de kredi verdi.