Enteresan Araştırma: Kelebek Tesiri Yıkıcı Fırtınaları Engelleyebilir mi?
Yapılan araştırmalara nazaran ‘kelebek etkisi’ sapmaları eklendiğinde hava durumunun yapay yollarla etkilendiği ortaya koyuldu. Bilgisayar simülasyonlarında çıkan bu sonuçtan yola çıkan bilim insanları fırtınaları önleyebileceklerini ve hortumların istikametlerini değiştirebileceklerini düşünüyor.
Oluşturulan matematiksel modelde kelebek tesirinin fırtınaları önleyebileceği ve hortumların tarafını değiştirebileceği açıklandı.
Japonya’daki RIKEN Bilimsel Hesaplama Merkezi’nden araştırmacılar, matematiksel incelemelerinin ‘hava durumunun denetim edilebilirliğini araştırmanın önünü açtığını ve hava durumu denetim teknolojisiyle sonuçlanabileceğini’ söylüyor.
Kelebek tesiri teorisinin bu alanda büyük bir tesiri olabilir.
Birinci defa 1960’larda matematikçi ve meteorolog Edward Lorenz tarafından kuramsallaştırılan kelebek tesiri, ‘kanat çırpan bir kelebek’ üzere son derece küçük bir sapmanın ‘Teksas’taki bir kasırga’ üzere muazzam sonuçlara yol açabileceği olgusuna deniyor.
Bu olgu, rastgele görünen aktivite ve olayların deterministik olarak muhakkak nedenlere atfedilebileceğini öne süren kaos teorisinin bir modülü.
Hava durumunu denetim etmenin bir yolunu bulmuş olabilir ama sonuçlar ne olacak?
Araştırmada, ‘Hava durumunun denetimi insanların uzun vakittir arzuladığı bir şey, ki bir ‘kelebeği’ ne vakit ve nereye yerleştireceğimizi bilirsek, mesela hortum risklerini azaltarak daha yeterli bir ömür sürebiliriz’ tabirleri yer aldı.
Hava durumunu denetim etmeye yönelik evvelki teşebbüsler ortasında bulut tohumlama olarak bilinen ve yağmur yağdırmak için nemli havaya hususların zerk edilmesini içeren süreçle çöl bölgelerinde yağmuru artırmak vardı. Ama bu şekil teknikler, yalnızca havada halihazırda değerli ölçüde nem varsa işe yarıyor ve hava sistemlerinin tamamını etkilemekle muadil değil.
Araştırmayı yöneten RIKEN Bilimsel Hesaplama Merkezi’nden Dr. Takemasa Miyoshi, “Hava durumunun denetim edilebilirliğini incelemek için yeni bir kuram ve metodoloji oluşturduk” dedi.
Evvelki öngörülebilirlik çalışmalarında kullanılan müşahede sistemi simülasyonu deneylerine dayanarak öngörülebilirliği araştırmak için gerçek kıymetlerin (doğa) değiştirilemeyeceği fakat neyin değiştirilebileceği (kontrol edilecek nesne) fikrini değiştirebileceğimiz varsayımına dayanarak bir deney tasarlayabildik.
Kaynak: https://onedio.com/haber/ilginc-arastirma-kelebek-etkisi-yikici-firtinalari-engelleyebilir-mi-1061736
