Yıllardır Süren Eşitlik Uğraşının Akabinde Vietnam, Eşcinselliğin Hastalık Olmadığını Kabul Etti!

Vietnam Sağlık Bakanlığı da dönüşüm tedavisini yasakladığını duyurdu. Toplum, Ekonomi ve Çevre Araştırmaları Enstitüsü’nün (iSEE) LGBTİ hakları program yöneticisi Phong Vuong, “LGBT olmanın bir hastalık olmadığı ve dönüşüm terapisi uygulamasını kınayan bu duyuru bir rüya gibi” dedi.

“Vietnam’daki en güvenilir tıbbi bilgi kaynağından bu bilginin gelmesi, asla olacağını düşünmediğimiz bir şeydi… Bence queer gençlik üzerindeki etkisi çok ama çok belirgin olacak.”

Yine de kararın nasıl uygulanacağı belli değil, birçok LGBTQ kişi hala dönüşüm tedavisi ile tehdit ediliyor ve çoğu zaman ailelerinden sert muamele görüyor. 8 Ağustos’ta hükümetin çevrimiçi bilgi portalında yayınlanmadan önce ülke çapında il ve belediye sağlık departmanlarına gönderilen resmi duyuru, Vietnam sağlık bakanının bazı sağlık kuruluşlarının eşcinsellik için ‘tedavi’ sunduğunu iddia ettiği bilgisini aldığını belirtiyor.

‘Tüm sağlık çalışanlarının “lezbiyen, gey, biseksüel ve trans bireyler” hakkında doğru bilgiye sahip olması için eğitim güçlendirilmeli ve queer insanlara tıbbi ortamlarda eşit davranılmalıdır. Ayrıca LGBTQ kimliği bir hastalık olarak tedavi edilemezken, istem dışı tedaviler yasaklanmakta ve ruh sağlığı hizmetleri ancak cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği konusunda uzmanlar tarafından verilebilmektedir. Son olarak, tıbbi tesislerin denetim ve denetimi artırılmalıdır.’

LGBTQ hakları için yapılan mücadele, Sağlık Bakanlığı’nın açıklamasından önce gerçekleşti. LGBTQ haklarını savunan ICS Merkezi direktörü Linh Ngo, Al Jazeera’ya verdiği demeçte, “Bakanlığın uyanıp bunu yapmanın zamanının geldiğine karar vermesi bir günde olan bir şey değildi… Yıllar süren çaba aldı” dedi.

Queerliğin tıbbi olmayan hale getirilmesi için verilen mücadele, iSEE’nin geçen yıl Kasım ayında başlatılan “Gururla Ayrıl” kampanyasına kadar uzanıyor. Kampanya, DSÖ Vietnam’a LGBTQ kimliğinin bir hastalık olmadığını resmen kabul etmesi için dilekçe verdi.

Bu Nisan ayında, DSÖ Vietnam Temsilcisi Kidong Park, queerliğin hastalık olarak görülmesine son verilmesini destekleyen bir bildiri yayınladı. Vuong, Sağlık Bakanlığı’nın yakın tarihli gönderisiyle ilgili olarak, ‘DSÖ’den bir açıklama aldık ve diğer sivil toplum ortaklarından çok fazla yardım alarak Sağlık Bakanlığı’nın da yanıt vermesini sağladık’ dedi.

ICS Center ile birlikte iSEE, eşcinsel evliliğin yasallaştırılması için destek sağlamaya çalışan 2022 ‘Tôi Đồng’, ya da diğer adıyla ‘I Agree’ kampanyası üzerinde çalışıyor. 10 Ağustos’taki ilk çıkışından sadece üç gün sonra, kampanya 250.000 imza hedefini aştı. Bir milyondan fazla insan dilekçeyi imzaladı.

Ngo, dilekçenin eşcinsel evlilik yasallaşana kadar devam edeceğini söyledi. Ülkenin Evlilik ve Aile Yasası’nın 2024 veya 2025’te Vietnam Komünist Partisi yönetim organı tarafından gözden geçirilmesi bekleniyor. Ülkenin eşcinsel evliliğin kabulüne yönelik ilk kampanyası neredeyse on yıl öncesine dayanıyor.

2012 yılında, Mekong Deltası’nda iki adamın törensel düğünü polis tarafından dağıtıldı. 2000 yılında eşcinsel evlilik yasaklandı ve damatlar yasayı çiğnedikleri için para cezasına çarptırıldı ve memleketlerini terk etmeye zorlandı. Bu olay ve diğer eşcinsel evliliklerin cezalandırılması, 2013’te ilk Tôi Đồng İ kampanyasına yol açtı.

Kısa süre sonra, Vietnam’daki birçok Facebook profil resminde yanaklara ve alınlara ya da Tôi Đồng İ posterlerine boyanmış eşittir işaretleri vardı. Ülkenin başkenti Hanoi’de, Ulusal Meclis’in 2014’teki sekizinci toplantısı öncesinde kampanyayı desteklemek için etkinlikler düzenlendi. Hareket, 2015 yılında eşcinsel evliliğin suç olmaktan çıkarılmasına başarıyla yol açtı, ancak LGBTQ evlilikleri hala yasal olarak tanınmadı.

Son duyuruya rağmen, sağlık hizmeti sağlayıcılarının hala ‘cinsiyetini düzelttiğini’ iddia eden tedaviler sunduğuna dikkat çekildi. Özellikle Hanoi’deki Mai Huong Gündüz Bakımevi Psikiyatri Hastanesi ve ülke genelinde yedi lokasyona sahip Vinmec Uluslararası Hastanesi. Her iki hastane de “gerçek geyler” ve ikincisi “tedavi edilebilir” kabul edilen “sahte eşcinseller” olduğu fikrine dayalı tedaviler sunuyor.