Uzmanlar Açıklıyor: Kahramanmaraş Zelzelesi Neden Bu Kadar Yıkıcıydı?

Sismologların açıklamalarına göre Anadolu ve Arap yarımadasına uzanan 100 kilometreyi aşan bir çatlağa yol açan Kahramanmaraş depremi, son yılların en büyük depremleri arasındaki yerini aldı.

ABD Jeolojik Araştırmalar Kurumu’na göre 1970’ten bu yana bölgede Richter Ölçeği’ne göre bu zamana kadar 6.0 üzeri yalnızca üç deprem kaydedildi.

Arap levhasının kuzeye doğru hareket etmesi ile Anadolu levhasına baskı yapması, bunun sonucunda yaşanan baskı ile enerji patlamasının meydana gelmesi Kahramanmaraş depreminin yaşanmasına yol açtı. 

Aynı bölge ve aynı fay hattı üzerinde 13 Ağustos 1822 tarihinde 7.4 büyüklüğünde bir deprem meydana gelmiş ve yalnızca Halep’te 7 bin kişi hayatını kaybetmişti. Bahsi geçen depremde toplam 20 bin kişinin vefat ettiği kayıtlara geçmişti.

Kahramanmaraş’ın üstünde bulunduğu Doğu Anadolu Fay hattı, ‘doğrultu atılımlı’ bir fay hattı olarak tanımlanır. Yani sert kaya blokları birbirlerine dikey bir hat üzerinde baskı uygular. Bunun sonucu olarak baskıya dayanamayan bir blok yatay şekilde hareketlenir. Bu durumun yarattığı gerilim sonucu deprem oluşur.

Kahramanmaraş depreminde fay hattında yaşanan kırılma, çok derin olmayan bir bölgede meydana geldi. İngiltere’deki Open Üniversitesi’nden jeofizikçi David Rothery bu konu hakkında, ‘Aynı büyüklükteki bir deprem yüzeye ne kadar yakın olursa o kadar büyük etki yaratır’ ifadelerini kullanıyor. dedi.

İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi (DAUM) Müdürü ve Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Sözbilir, yaptığı açıklamada uzun süredir sakin kalan bu fay hattının yaklaşık 500 yıldır stres biriktirdiğini söyledi.

‘Bugünkü depremin olduğu bölgede, 500 yıldır stres biriktiren fay parçaları kırıldı. Bu fayların deprem üretme aralığı da 400-500 yıl olduğundan bilimsel anlamda bu faylar üzerinde deprem bekleniyordu. Bugün meydana gelen deprem, Doğu Anadolu fayının güney kolları üzerinde, Malatya ile Hatay arasındaki fay parçalarının kırılması sonucu gerçekleşmiş olmalı.’

Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener tarafından yapılan açıklamada, küçük artçı depremlerin artacağı ifade edildi.

‘Bu coğrafyada 24 yıldır gördüğümüz en büyük depremle karşı karşıyayız. Sınırlarımızı aşıp Kuzey Kıbrıs Türkiye Cumhuriyeti, Irak ve Suriye’de hissedildi, hatta bazı yerlerde can kaybına yol açtı. Şu anda kadar 100 tane artçı deprem meydana geldi. Bunların da yaklaşık 53 tanesi 4’ün üzerinde. İlerleyen zamanda küçük artçı depremler çözüldükçe sayılar artacaktır. 7 tanesi 5’in üzerinde oldu. Bir tanesi da ana artçı şoku olarak 6.6’lık bir depremiz var. Bu depremlerin yoğunluğunu azaltarak önümüzdeki günlerde devam edeceğini söyleyebiliriz. Bu depremler bir yıl kadar sürebilir.’

University College London Risk ve Afet Azaltma Enstitüsü Başkanı Joanna Faure Walker’ın kıyaslamalarına göre 2016 yılında İtalya’nın merkezinde gerçekleşen ve 300 kişinin ölümüne sebep olan 6.2 büyüklüğündeki depremin yanında, Kahramanmaraş depremi 250 kat daha fazla enerji açığı ortaya çıkmasına sebep oldu.

Bilim insanlarının araştırmalarına göre 2012-2022 yılları arasında gerçekleşen en ölümcül depremlerden sadece iki tanesi, 6 Şubat 2023 dün gerçekleşen depremle aynı büyüklüğe sahipti. Bahsi geçen 7 üzeri şiddetteki Kahramanmaraş depremlerinin ikisi de aynı gün aynı ilde gerçekleşti.

Bugüne kadar kayıtlara geçen depremler arasında en büyüğü 2011 yılında Japonya’da meydana gelen ve ciddi tsunami dalgalarını beraberinde taşıyan 9 büyüklüğündeki depremdi. 

Bir diğeri ise 1960 yılında Şili’de meydana gelen 9.5 büyüklüğündeki deprem.