Kara Para Nedir? Para Nasıl Aklanır? Nerede Yıkanır? Kara Paranın Sisteme Girme Hikayesi!

Birgün’de Ozan Gündoğdu, bazı sorular sorarak cevap arıyor. ‘Kara para nedir?’ ile de başlıyor. Yasadışı yollardan elde edilen tüm gelirler ‘kara para’ olarak nitelendiriliyor. 

Peki bu para neden kara? Neden aklanıyor? Yasal bir kaynaktan geçerek ulaşmış olması gereken paranın nereden geldiği bilinmediğinde denetim sisteminin dikkatini çekiyor. Aksi halde yakalanma riskini azaltmak için para gizli bir yerde kapalı kalarak yatırıma dönüşemiyor. Gündoğdu bunu şöyle betimliyor: 

Evinizin salonunun balya balya parayla dolu olduğunu düşünün. Hayal etmesi güzel ama sisteme sokmadığınız takdirde bu paranın hayrını göremezsiniz. Salonun tuvalet kâğıdı ile dolu olmasından farksız hale gelir.

Hayal bu ya büyük miktarda bir para elinize geçti diyelim. Hayal olmasın, piyango çıksın, ki bu daha büyük hayal ama neyse, Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı olan Mali Suçları Araştırma Kurulu MASAK’a bu parayı bildirmek zorundasınız. 

Kimine göre 10 bin TL de büyük, kimine 10 milyon TL küçük denilebilir. MASAK’a ne zaman gidelim? 20 bin dolardan fazla gökten zembille para yağınca MASAK’a gitmek şart. 

20 biner dolarlar halinde de açılarsınız ama uyuşturucu kaçakçılığından 100 milyon dolar kazanan birinin her gün MASAK’a gitmesi 13 bin yıl sürer. O zaman bu parayı MASAK’a yakalanmadan, evin salonunda da annenin gün arkadaşları gelmeden online banka hesabında görmenin yolları ne?

Az önce dedik ya 20 bin dolara bölebilir ve kaç parça olduysa o kadar ayrı hesaba gönderebilirsiniz. Böylelikle MASAK’ın arka sokağından geçiyorsunuz. 

Ama 100 milyon dolar için biraz büyük bir Şirinler Köyü gerekir ki bu da Gargamel’in dikkatini çeker. 

O zaman daha büyük dilimleri sisteme aktarmak için ada şeklinde pastalar var. Yani ‘kıyı bankacılığı’ ya da ‘off shore’ hesaplar. Hani şu filmin sonunda bir tropik adada para dolu çantayı açan, okyanus rüzgarında saçlarını dalgalandıranlar gibi, paranızı Man Adası ya da Malta’da bir banka hesabına yatırırsanız, bu ülkeler iyi birer sırdaştır.

Tebrikler, Man Adası’nda bir bankada 100 milyon dolarınız var. Eeee? AVM’de gezerken, o ayakkabıyı, yüzüğü, telefonu nasıl alacağız?

İşler biraz karışıyor şimdi. Paravan bir şirket lazım. Herhangi bir ürünü satan herhangi bir şirket. Tanesi 10 bin dolardan, 10 bin saat satarsanız ticaretle 100 milyon dolar kazanırsınız. Bu işlemi kağıt üzerinde yapan paravan işlem gerekiyor. Bunu da Gündoğdu, ‘Yeterli komisyon karşılığında bu kişileri ya da şirketleri kıyı bankacılığı yapılan ülkelerde bulmanız kolaydır’ diyor. Olmadı, şirketi kendiniz de kurabilirsiniz. Aynı çamaşır yıkamak gibi. Zaten buna da literatürde “Çamaşırhane” deniyor.

Türkiye’de bankacılık sistemi Basel standartlarına bağlı yani OECD bünyesinde 1989 yılında kurulan kısa adı FATF olan ‘Kara Paranın Aklanmasının Önlenmesine Yönelik Mali Eylem Görev Gücü’ denilen bir kuruluşun denetimlerine tabi. 

İçeride de BDDK ve MASAK da zaten görev başında. Ancak son günlerde tartışılan konulara geliyor yoldaki ayrım. Burada da Gündoğdu, ‘Varlık Barışları’ diyor. Özet olarak da paranın kaynağının sorulmaması sorununa değiniyor. 

Bunu uyuşturucu, silah ya da bilimum kaçakçılık için ‘bulunmaz nimet’ olduğunu söylüyor.

İlk tarihten bu yana geçen 75 ayın 58’inde varlık barışı uygulandı. Ancak FATF dedik ya, geçen yıl ekim ayında raporunu tamamlayan kurum, Türkiye’yi gri listeye aldı. Yani Arnavutluk, Bahamalar, Barbados, Kamboçya, Gana, İzlanda, Jamaika, Moğolistan, Myanmar, Pakistan, Nikaragua, Mali, Panama, Suriye, Uganda, Ürdün, Yemen ve Zimbabve’nin de bulunduğu gri listeye. Yıllık değerlendirmesinde de Türkiye’yi listeden çıkarmadı. 

Son soru olarak da Gündoğdu şunu iletiyor: 

Türkiye’nin bir çamaşırhaneye dönüşme sürecinde uyuşturucu kaçakçılarıyla birlikte kimlerin menfaat elde ettiğidir. Fakat bu sorunun cevabı için bir savcının, soruşturma yetkisini kullanması gerekir.