Hazine, Bankalarda Karışıklık Yarattı: TL’yi Korurken Ödemeler Durdu

Yapılan değişikliklerin dövizli süreçlerin ticari süreçlerden çıkarılmasına yönelik olduğu lakin dolarize olan piyasada bunu yapmanın çok sıkıntı olduğunu belirten OSB Finans Danışmanı ekonomist Erol Taşdelen bankavitrini.com’daki ‘Dövizli ödeme yasağı bankalarda kaosa neden oldu’ başlıklı yazısında 20 Nisan günü bankalarda yaşananları şu formda söz etti:

Bankalarda 30 Nisan 2021 Çek düzenlemesi ile ilgili “çek ibraz edilmeyecek” devrinde yaşanan kaosun bir misal bugün Dövizli ödemelerde Hazine ve Maliye Bakanlığı Bildiride geçen “MENKUL” sözünün net olmamasından yaşanmaya başladı. Birden fazla bankada dövizli ödemeler gün içinde durdu! Belirsizlik şimdi netleşmiş değil.

Halk TV’nin haberine göre, Hazine ve Maliye Bakanlığının Bildirim açık, anlaşılır olmayınca bankalar ödemelerde çelişki yaşadı ve birtakım bankalarda döviz çekleri ödemeleri ve döviz ödemleri büsbütün durdururken; kimi bankalarda da müşterilerden “ödemenin menkul satışı dışında” olduğu istikametinde taahhütname alarak süreç yaptı.

Kimi bankalar BDDK’dan görüş isterken, birtakım bankalar ise ayrıntılar muhakkak olana kadar ödemeleri durdurdu.

Döviz çeklerinin ya da döviz ödemelerinin, TL olarak yapılması halinde hangi döviz kurunun temel alınacağı ise net olmayan durumlardan biri. Merkez Bankası’nın bir gün evvelki kuru mu, gün içinde açıklanacak kuru mu yoksa süreci yapan bankanın döviz kuruna nazaran mi ödeme yapılacağı da açık değil.

Çünkü, müşteri talimatında “mal bedeli karşılığı” yahut “…nolu fatura karşılığı” diye ibare yar alan talimatlar için süreç yapılmazken açıklama yer almayan talimatlı süreçler yapıldı. Kimi bankalar ise tüm ticari müşterilerine ilişkin dövizli süreçleri durum netleşene kadar durdurdu. Ödemelerin belirsizlik nedeni ile durmasından kaynaklanan zararın ise ne olacağı şimdi belirli değil.

Gün içinde öbür bir belirsizlik de iştirak bankalarında oldu. Çünkü, İştirak Bankaları kredilerini fatura karşılığı mal alım/satımı süreçleri için vermekte. Yeni düzenleme İştirak Bankalarındaki kredi durumunu da sorgular hale getirdi. Çünkü düzenlemede İştirak Bankalarındaki işleyiş ile ilgili bir gönderme yok.

“(9) Türkiye’de yerleşik şahısların kendi ortalarında akdedecekleri; taşıt satış kontratları dışında kalan menkul satış kontratlarında sözleşme bedelini ve bu kontratlardan kaynaklanan öteki ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden yahut dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür. Lakin kontrat konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası yahut dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür. Lakin mukavele konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunludur” formunda düzenlendi.

Yeni düzenleme ile döviz olarak düzenlenen mukaveleler yapılmaya devam ederken; döviz olarak ödenmesi engellenip, TL ödenmesi mecburî hale getirildi. Sorun da buradan kaynaklandı.

Ödemede TCMB’nin mi, bankanın mı kuru baz alınacak aşikâr değil.

Öbür bir belirsizlik de Bildirimde geçen MENKUL kavramı. Arapça olan MENKUL “Taşınabilir” manasına gelmektedir. Başka bir söz ile taşınamayan Gayri Menkuller dışındaki tüm mallar Bildirim kapsamına girmektedir. Bildiri düzenleyici net sözler kullanmadığı yahut tam tanımlama yapmadığı için kaosa neden olmuş durumda. MENKUL üzere geniş kapsamlı tabir yerine MENKUL MALLAR yahut TİCARİ MALLAR sözü kullanılmaması Ticarette meçhullüğü artırmış durumda.